Elżbieta Małgorzata Zawacka
ur. w 1909 roku
w m. Toruń
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr
57/2017
Biogram
Elżbieta Zawacka była żołnierzem KG ZWZ-AK, powstańcem warszawskim i emisariuszką Komendanta Głównego ZWZ do Sztabu Naczelnego w Londynie. Była jedyną kobietą wśród 316 cichociemnych, więźniem okresu stalinowskiego oraz działaczką opozycyjną w okresie PRL. W 1980 r. rozpoczęła działalność w ramach NSZZ „Solidarność”, zostając członkiem Rady Głównej Kombatantów AK w Gdańsku oraz kierując pracami Komisji Historycznej. Doprowadziła także do powstania Rady Kombatantów przy toruńskich strukturach „Solidarności”, pełniąc funkcję przewodniczącej. W połowie lat 80-tych XX wieku zaangażowała się w działalność Wszechnicy Związkowej toruńskiej „Solidarności”, w ramach której w Toruniu i okolicznych miejscowościach organizowano wykłady i spotkania dotyczące tematów oficjalnie niepodejmowanych lub zakazanych w publicznej debacie. Uczestniczyła m.in. w zebraniach dla członków „Solidarności” Przedsiębiorstwa Geofizyki Morskiej i Lądowej w Toruniu oraz udzielała instruktaży dotyczących zasad konspiracji i zachowań w trakcie przesłuchań prowadzonych przez MO czy SB. W listopadzie 1984 r. została jedną z sygnatariuszek powołania do życia w Toruniu Społecznego Stowarzyszenia Obrony Praw Człowieka, które miało na celu zbieranie informacji o faktach naruszenia praw i wolności obywateli, występowanie w obronie czci i godności człowieka oraz działanie na rzecz wprowadzenia odrębnego statusu dla więźniów politycznych. W 1987 r. przy toruńskim Oddziale Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, mającego szerokie powiązania z „Solidarnością” powstał Klub Historyczny, którego została przewodniczącą. Klub stawiał sobie za cel upamiętnianie ruchu oporu na Pomorzu w czasie okupacji hitlerowskiej, organizował Msze Św. z okazji święta 11 Listopada, a w czasie swoich spotkań zapraszał do dyskusji dawnych żołnierzy AK. Elżbieta Zawacka weszła również w skład Komitetu Obywatelskiego NSZZ „Solidarność” w Toruniu, którego najważniejszym zadaniem była organizacja kampanii wyborczej kandydatów solidarnościowych do Sejmu w 1989 r.
Biogram opracowano na podstawie:
- materiałów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej
- publikacji:
- W. Polak „Czas ludzi niepokornych. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” i inne ugrupowania niezależne w Toruniu i Regionie Toruńskim (13.12.1981 – 04.06.1989)”, Toruń 2003.
- K. Minczykowska, „Cichociemna. Generał Elżbieta Zawacka „Zo”, Warszawa, 2014.